آراشدیرما

کلمات بیگانه دخیل در ترکی را چگونه بنویسیم؟

+0 به یه ن

بؤلوم :

آیین نگارش مقدمه و پایه هر زبانی برای گذر از مرحله گفتاری به نوشتاری و عامل وحدت رویه است. معمولا تنظیم آیین نگارش هر زبانی با فرهنگستان و سایر ارگانهای رسمی و یا نیمی رسمی آن زبان است، اما در رابطه با زبان ترکی به دلیل فقدان چنین ارگانی چندین استاندارد شخصی  در رابطه با این موضوع وجود دارد که به عنوان مهمترین آنها از مصوبات سمینار اورتوگرافی ترکی تهران می توان نام برد. بندهایی از این مصوبه هم به موضوع نحوه نوشتن کلمات دخیل در ترکی پرداخته که در ادامه به تحلیل و تکمیل آن خواهیم پرداخت.




آردینی اوخو
یازار : سه شنبه 11 اسفند 1394 | باخیش‌لار (1)

تقلید زبانی؛ بایدها و نبایدها

+0 به یه ن

بؤلوم :

تقلید با زندگی انسان عجین شده است، آنچنان که می توان از تقلید از والدین و دوستان تا تقلید از طبیعت که اساس علم است نام برد. زبان نیز از این موضوع مبرا نیست و هر زبانی برای کامل‌تر و به روزتر شدن و شناخت پدیده‌های جدید ناچار از تقلید از زبانهای دیگر است. تقلید زبانی تا جایی که یک روند منطقی را طی کرده و باعث جدایی زبان گفتاری و نوشتاری، آسیب به ساختار و زبان گیرنده و نافهم شدن زبان نوشتاری برای گویندگان و خوانندگان آن زبان و به طبع آن دوری آنها از آن نگردد معقول و پسندیده است. در رابطه با تقلید زبانی در ترکی آذربایجانی رایج در ایران چندین رویکرد و روش وجود دارد که به برسی و واکاوی آنها خواهیم پرداخت:

۱- تقلید از زبان فارسی:

این رویکرد که بیشتر در مجامع رسمی ( رادیو، تلویزیون و ...) مشاهده می شود علاوه بر افراط در استفاده از لغات فارسی حتی بعضا غیر رایج در ترکی آذربایجانی سعی در هماهنگ نمودن گرامر ترکی با فارسی هستند که اکثرا با نام فارکی و فاذری مشهور است.

 

۲- تقلید از زبان ترکی آذربایجانی رایج در جمهوری آذربایجان:

این زبان طی دهه‌ها سلطه روسها به خصوص در حوزه واژگان تحت تاثیر شدید روسی، عربی و فارسی قرار گرفته است، چنانکه به قول برخی با وجود رسمیت زبان در ان سو و عدم رسمیت در این سو ، زبان ترکی آذربایجانی رایج در ایران در حفظ لغات اصیل ترکی بیشتر موفق بوده است که نمونه بارز آن یئر آلما و کارتوف است. از طرفی در برابر سیل لغات بیگانه فرهنگستان زبان این کشور سعی زیادی در تولید و یافتن لغات اصیل نکرده و معدود لغات ساخته شده هم مشکل گرامری دارند ( مثلا وئرلیش به جای وئریلیش). بنابرین مثلا نیازی نیست که به جای قاباق ترکی از اؤنجه ای که تنها در قالب کلمه در حال فراموش اؤنلوک (پیش‌بند) باقی مانده استفاده کنیم و یا خریطه عربی و کؤرفز یونانی هیچ اولویتی بر نقشه و خلیج عربی ندارند. البته در حوزه افعال با توجه به خصوصیت تحریف‌پذیری کمتر تا حدودی اصالت خود را حفظ نموده است اما باز باید هوشیارانه افعال را انتخاب نمود: مثلا چرا باید من در نوشته‌ام به جای قۇرتولدو و یا سوْنا چاتدی از بیتدی که معدودی معنای آن را می‌فهمند استفاده کنم؟

شایان ذکر است که این رویکرد بیشتر در نویسندگان نسل قبل و قدیمی‌تر مشاهده می‌شود و به عنوان مثال می‌توان به سایتهای ایشیق و آنلام اشاره نمود.

۳- تقلید از ترکی استانبولی: 

قدرت رسانه ای ترکیه و سابقه ۱۰۰ ساله فرهنگستان زبان ترکی ترکیه در معادل یابی و جمع آوری لغات ترکی باعث روی آوردن ترکی‌نویسان ایران به خصوص نسل جوان ( بیلیم‌سسی، چیپ آنلاین و ...) به این زبان و تقلید از آن شده است . این زبان با اینکه تا حدودی معایب زبان ترکی آذربایجانی رایج در جمهوری آذربایجان را ندارد اما چند موضوع قابل توجه است:

۳/۱-  اختلاف لهجه و تلفظ باید در نظر گرفته شود: هیچ نیازی به استفاده از مثلا ایچین، اییه و کۆچۆک به جای اۆچون، یییه و کیچیک نیست چرا که بر اساس قانون هماهنگی اصوات هر دو گروه صحیح و دو روی یک سکه‌اند.

۳/۲- بسیاری از کلمات رایج در ترکی استانبولی درپی تحقیق فله‌ای صورت گرفته در زمان آتاتورک و بدون بررسی اصالت و درستی آنها و به صرف استفاده در یک لهجه محلی به عنوان کلمه ترکی معرفی و ترویج شده اند. از این قبیل کلمات به دوسیا فرانسوی، تمل رومی، سیمگه یونانی، یاسا و اولوس مغولی، سل/سال فرانسوی و ... اشاره کرد.

 

در پایان نتیجه گیری را به دوستان وامی‌گذارم اما نصیحت دوستانه‌ام این است: تاحد ممکن و در کنار حفظ گرامر و ساختار زبان ترکی به خواسته‌ها و ذائقه مخاطبانتان توجه کنید و به زبانی ساده بنویسید. نوشته‌ای که تنها قلیلی از ترکان آذربایجانی متوجه آن شوند علاوه بر هدر دادن وقت خیانتی به زبان مادری و ریختن آب در آسیاب کسانی است که در پی نابودی زبان ترکی در ایران هستند.



یازار : پنجشنبه 7 آبان 1394 | باخیش‌لار (16)

فهرست‌بندی موضوعی دیوان لغات الترک، اعلام

+0 به یه ن

بؤلوم :



در این سلسله مقالات در پی ایجاد فهرست‌هایی خام و فارغ از بررسی اتیمولوژیک از موضوعات مختلف (اعلام، انساب، حیوانات و اعضای بدن و ...) در دیوان لغات الترک کاشغری جهت سهولت استفاده ترکی‌پژوهان خواهم بود. امیدوارم که مورد استفاده اساتید و دوستان محترم قرار گیرد.



آردینی اوخو
آچار سؤزلر : دیوان لغات الترک,
یازار : پنجشنبه 7 آبان 1394 | باخیش‌لار (0)

فهرست‌بندی موضوعی دیوان لغات الترک، انساب

+0 به یه ن

بؤلوم :



در این سلسله مقالات در پی ایجاد فهرست‌هایی خام و فارغ از بررسی اتیمولوژیک از موضوعات مختلف (اعلام، انساب، حیوانات و اعضای بدن و ...) در دیوان لغات الترک کاشغری جهت سهولت استفاده ترکی‌پژوهان خواهم بود. امیدوارم که مورد استفاده اساتید و دوستان محترم قرار گیرد.


آردینی اوخو
یازار : چهارشنبه 6 آبان 1394 | باخیش‌لار (1)

فهرست‌بندی موضوعی دیوان لغات الترک، اعضا

+0 به یه ن

بؤلوم :

در این سلسله مقالات در پی ایجاد فهرست‌هایی خام و فارغ از بررسی اتیمولوژیک از موضوعات مختلف (اعلام، انساب، حیوانات و اعضای بدن و ...) در دیوان لغات الترک کاشغری جهت سهولت استفاده ترکی‌پژوهان خواهم بود. امیدوارم که مورد استفاده اساتید و دوستان محترم قرار گیرد.


آردینی اوخو
آچار سؤزلر : دیوان لغات الترک,
یازار : سه شنبه 5 آبان 1394 | باخیش‌لار (0)

فهرست‌بندی موضوعی دیوان لغات الترک، حیوانات

+0 به یه ن

بؤلوم :

در این سلسله مقالات در پی ایجاد فهرست‌هایی خام و فارغ از بررسی اتیمولوژیک از موضوعات مختلف (اعلام، انساب، حیوانات و اعضای بدن و ...) در دیوان لغات الترک کاشغری جهت سهولت استفاده ترکی‌پژوهان خواهم بود. امیدوارم که مورد استفاده اساتید و دوستان محترم قرار گیرد.


آردینی اوخو
آچار سؤزلر : دیوان لغات الترک,
یازار : جمعه 1 آبان 1394 | باخیش‌لار (0)

فهرست‌بندی موضوعی دیوان لغات الترک، مقدمه

+0 به یه ن

بؤلوم :

 

در این سلسله مقالات در پی ایجاد فهرست‌هایی خام و فارغ از بررسی اتیمولوژیک از موضوعات مختلف (اعلام، انساب، حیوانات و اعضای بدن و ...) در دیوان لغات الترک کاشغری جهت سهولت استفاده ترکی‌پژوهان خواهم بود. امیدوارم که مورد استفاده اساتید و دوستان محترم قرار گیرد.



آچار سؤزلر : دیوان لغات الترک,
یازار : جمعه 1 آبان 1394 | باخیش‌لار (0)

چند توصیه به ترکی‌نویسان

+0 به یه ن

بؤلوم :

‍۱- مخاطب خود را بشناسید: با توجه به اینکه اکثر ملل ترک با الفبای عربی و ترکان ایران با کریل و لاتین آشنا نیستند، بایستی نوشته‌های خود را به الفبای عربی بنویسید. از سوی دیگر زبانهای ترکی موجود در ایران به چند شاخه تا حدودی متفاوت (آذربایجانی، خراسانی، خلجی، قشقایی، ترکمنی و ...) تقسیم می‌شود و ممکن نیست که شما در متنی بتوانید ۲ یا چند عدد از این زبانها را پوشش دهید، به ترکی آذربایجانی نوشتن یک ترک خراسان و یا بالعکس به اندازه جایگزین کردن ترکی مورد نظر با فارسی و یا زبان بیگانه دیگر غیر مفید و غیر منطقی است.

 

۲- به زبان گفتاری مخاطب خود احترام بگذارید: با توجه به ۱۰۰ سال بی توجهی به زبان ترکی در ایران، در زبان گفتاری ترکان ایران انحرافات زیادی به وجود آمده است، اما تا حد امکان و تا زمانی که خلافش ثابت نشده است اصل را بر صحت گذاشته،در انتخاب کلمات و تلفظ آنها چه ترکی و چه دخیل به موارد رایج در زبان گفتاری و روزمره ترکان ایران توجه کنید.

 

۳- سره نویسی را متوقف کنید: سره نویسی در فارسی با وجود پشتوانه حمایت ۱۰۰ ساله دولتی نتوانسته است چندان جایگاهی در بین عامه مردم فارس‌زبان پیدا کند، با توجه به فقدان این حمایتها برای ترکی تا حد امکان به جای استفاده از کلمات ترکی  ناآشنا، در پی حفظ لغات ترکی موجود در حال فراموش‌شدن (رنگها، اعداد، حیوانات و ...)، ترویج آیین نگارش و گرامر صحیح ترکی و آشنا نمودن مردم با حروف مخصوص ترکی (اوْ، اۆ، اۇ، ایٛ) باشید تا مثلا دیگر ترکی به جای دیر دی، به جای یئر یر ننویسد و سره نویسی را به زمانی مناسب‌تر موکول کنید. وجود لغات دخیل تا حد معقولی در هر زبان منطقی است و آنچه اهمیت دارد حفظ گرامر مخصوص آن زبان است، به عنوان نمونه بیش از ۷۰ درصد لغات انگلیسی ماخوذ از فرانسوی است اما به دلیل حفظ گرامر هیچ کس انگلیسی و فرانسوی را یک زبان واحد به حساب نمی‌آورد. به عنوان نمونه لازم نیست به جای ملی علامت که با کلمات عربی و گرامر ترکی ساخته شده است و کاملا مفهوم است از اۇلوسال سیمگه که علاوه بر ناآشنا بودن چندان ترکی ناب هم نیست (اولوس: مغولی، سال: فرانسوی، سیمگه: یونانی) استفاده کنید و از میزان مخاطبان خود بکاهید.

به این مثالها نگاه کنید:

۱- آی، گۆنش دۆزگه‌سینده یئرلشیب‌دیر و یئرین یالنیز دوْغال اۇیدوسودور.

آی، شمسی منظومه‌سینده یئرلشیب‌دیر و یئرین تکجه طبیعی قمری‌دیر.

 

۲- ایچگی اۆرتن اۆرتیم‌ائوی، یئنی اؤرونونون رئکلامینداتۆرکجه تومله‌جیگ قوللانیب‌دیر.

ایشمه‌لی دۆزلدن کارخانه، یئنی محصولونون تبلیغینده تۆرکجه عبارت ایشلدیب‌دیر.

 

 ۳-لانور پروسپئکتورون ائلئکترون رئفلئکتومئتره تجروبه‌سی‌نی الده ائدیلن آی‌ین اوزرینده توپلام مانیئتیک  مئیدان قووه‌سی.

به جز چند کلمه بفیشو من متوجه نشدم چه برسه به یک ترک ترکی‌مدان!

 

۴- آیین اوزرینده رادیال کوتله‌چکیمسل آنومالی

کما سابق!



یازار : شنبه 18 مهر 1394 | باخیش‌لار (0)

سلام

+0 به یه ن

بؤلوم :

در این وبلاگ سعی خواهم کرد که به دور از هرگونه تعصب نژادی، سیاسی و مذهبی به انتشار تحقیقات و اندیشه‌های خویش در رابطه با آذربایجان، ترک‌زبانان و زبان ترکی بپردازم. با عنایت به ظرورت استاندارد سازی آیین نگارش ترکی تا حد امکان از مصوبات سمینار اتوگرافی ترکی تهران تبعیت خواهم کرد به جز ۲ مورد زیر:

۱- نگارش فنوتیک کلمات دخیل عربی-فارسی: علی‌رغم فایده‌های نگارش فنوتیک این کلمات، با عنایت به عدم رغبت، عادت و تمایل اکثر ترک‌زبانان به اینگونه نگارش، امکان اشتباه در ریشه و منشا کلمات دخیل در گذر زمان و عدم منع نگارش غیر فنوتیک از سوی سمینار و صرف توصیه نگارش فنویتک، تا حد امکان به صورت غیر فنوتیک و اصیل خواهم نوشت.

 

۲- نگارش پسوندها: در جهت استانداردسازی، آسان‌، به‌روز، زیبا و خوانابودن خط و همگام با اکثریت نسل جدید تا حد امکان پسوندها را به صورت نیم‌فاصله خواهم نوشت.

 

مشاهده و دانلود متن کامل مصوبات سمینار اتوگرافی ترکی تهران



یازار : سه شنبه 14 مهر 1394 | باخیش‌لار (0)

آنا صفحه

آرشیو

تماس

آختاریش

 

بؤلوم‌لر

یوْلداش‌لار

din xadimi دین خادمی

سوْن یازی‌لار

کلمات بیگانه دخیل در ترکی را چگونه بنویسیم؟

تقلید زبانی؛ بایدها و نبایدها

فهرست‌بندی موضوعی دیوان لغات الترک، اعلام

فهرست‌بندی موضوعی دیوان لغات الترک، انساب

فهرست‌بندی موضوعی دیوان لغات الترک، اعضا

فهرست‌بندی موضوعی دیوان لغات الترک، حیوانات

فهرست‌بندی موضوعی دیوان لغات الترک، مقدمه

چند توصیه به ترکی‌نویسان

سلام

آرشيو

اسفند 1394

آبان 1394

مهر 1394

لینک‌لر

آراشدیرما (بلاگفا)

آچارسؤزلر

دیوان لغات الترک (4)

آمار

ایندی وبلاق‌دا :
بۇ گۆنون گؤروشو :
دۆنن‌ین گؤروشو :
بۇ آیین گؤروشو :
بۆتون گؤروش‌لر :
یازی‌لار :
باخیش‌لار :
یئنیله‌مه چاغی :

آلت‌لر

RSS 2.0